Kentsel Tasarım Rehberinde Mahalle Ölçeği ve İstasyon Meydanları

Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’ne Bilimsel Araştırma Projesi önerisi olarak hazırlanan çalışma; Marmaray Projesi ile birlikte Kızıltoprak – Bostancı banliyö tren güzergâhı üzerinde değişen istasyon – meydan yapısının ve öğelerinin kamusal kullanım biçimine ve kamusal canlılığa etkisinin değerlendirilmesini ve tarih boyunca hem mahalle çekirdeklerinin hem de bölgenin kültürel yapısının gelişiminde etkin rol oynamış bu hattın günümüzdeki işleviyle ve beraberinde getirdikleriyle karşılaştırılmasını kapsamaktadır. Çalışma, araştırmanın metodolojisi olan ‘Yere Özgü Kentsel Tasarım Rehberleri’nin kavramsal çerçevesini, Kızıltoprak – Bostancı tren yoluna ve istasyon meydanlarına ilişkin genel analizleri ve bu analizler doğrultusunda iki farklı rehberin tasarım ilkelerini içermektedir. Söz konusu iki rehber, Kızıltoprak – Bostancı güzergâhı üzerinde yer alan istasyon meydanlarıyla ilişkili olarak yaratılan öneri yürüyüş hattının ve hat üzerinde en güçlü meydan – istasyon ilişkisini gösteren Erenköy İstasyon Meydanı’nına yönelik olarak hazırlanmıştır.

‘İstasyon Hattı Yürüyüş Parkuru Tasarım Rehberi’ mümkün olan en iyi yaya deneyimini sağlaması için Kızıltoprak – Bostancı istasyonları arasındaki sokakların yürüyüş hattı için belirlenmesine yönelik konfor, sorunlar, potansiyeller, kent mobilyaları ve peyzaj öğeleri özelinde analizleri yapılmıştır. Bu analizler sonunda belirlenen sokaklara ilişkin tespit edilenler doğrultusunda kent mobilyaları ve peyzaj öğelerine ilişkin ilkeler tanımlanarak öneriler geliştirilmiştir.

‘Erenköy İstasyon Meydanı Tasarım Rehberi’ ise tanımlı hat üzerinde kimlik ve özgünlük, erişilebilirlik, kentle olan entegrasyonundaki kuvvetli yapı, ticari canlılığıyla ekonomik gelişiminin devam ediyor olması, istasyonun konumunun yeni projede de değişmemesi, demiryolunun kamusal alan ile olan bağlantısının ve tren istasyonu ile birlikte Zihni Paşa Cami’nin kuvvetli odak etkisiyle şekillenen meydanda güçlü sosyal ilişkilerin gözlenmesi ve buna bağlı olarak mekânsal kalitenin yüksek olması nedeniyle Erenköy İstasyon Meydanı’nına yönelik tasarım ilkelerini ortaya koymuştur.
Projede mahalle – istasyon meydanı ilişkisinin korunması ve kuvvetlendirilmesine yönelik hazırlanan Yere Özgü Kentsel Tasarım Rehberleri, kentin kimliğini ve belleğini etkileyecek farklı kentsel projelerin bütüncül bağlamda ele alınmasına ilişkin bir örnek oluşturması açısından önem teşkil etmektedir.

• Kentsel mekânın yerel kimliğinin korunması ve özgün yapısının geliştirilmesi,
• Alanın sahip olduğu ekolojik değerlerin çevresel sürdürülebilirliğin sağlanmasında kullanılması,
• Kentsel mekânın, içinde bulunduğu kentsel bağlamla entegrasyonunun sağlanması,
• Sosyal iletişim ve hareketliliğe katkı sağlayacak bununla birlikte kaybedilen değerlerin tekrar mahalle kimliği içerisinde otaya çıkarmaya ve çekici mekânlar yaratarak kullanımı artırmaya yardımcı olacak tasarım ilkelerinin oluşturulması çalışmanın önemli başlıkları olarak sıralanabilir.