Erenköy Tren İstasyonu Meydanı ve Çevresi Kentsel Tasarım Projesi

Erenköy, Kadıköy ilçesi ve İstanbul Anadolu Yakası’nın en önemli yerleşmelerinden birisidir. Sayfiye yeri olarak başlaması nedeniyle ‘köy’ adıyla kurulmuş ve demiryolunun geçmesi ile (1872) bir banliyö yerleşmesine dönüşmüştür. Daha sonra İstanbul’un hızlı kentleşme sürecinde önemli plan tadilatları ve emsal artırımları ile (1972 ve 2014’te) kentsel dönüşüm adına mekânsal farklılaşmaları yaşamıştır. Bu farklılaşmalar özellikle doğa içinde kent yerleşmesi ve su / kıyı ilişkisinden başlayarak yoğun apartmanlaşma sürecine dönüşmüştür. Bu hızlı yenilenme süreci özgün ve nitelikli doğayı sorumsuzca tüketmeye başlamış ve yüksek yapılardan oluşan yeni tipoloji, parçacı bir yapılanma ile kentsel kalite ve kimlik adına niteliksiz bir kaosa dönüşmüştür.

Kent kimliğini yok eden bu hızlı dönüşüm süreci, özellikle de kent, kentli, kentsel kamusal mekânlar ile kentsel tasarım adına çarpık bir gelişmeyi işaret etmektedir. Bu mekânsal dönüşüm süreci sosyal dönüşüm, değişimi ve parçalanmayı da beraberinde getirmiş, kent kültürü bunun sonucunda kent kimliği tamamen yok olmuştur.

Sürdürülebilir gelişme adına ekolojik, toplumsal ve ekonomik bileşenlerin birlikte kullanması gerekirken bu çarpık gelişme deprem riskini konu alarak yalnızca ekonomik kaygılar ve girişimcilerin baskıları altında ‘sürdürülebilir gelişmeyi’ ve çevreyi alt üst etmiştir.

Toplumsal gelişme kentsel dönüşümün ayrılmaz bir parçasıdır, kentsel mekân fiziksel olduğu kadar ekolojik ve sosyal sorumluluğu da taşımalı ve bütünsel bakışla yenilenmelidir. Kentsel ‘yenileşme / regenerasyon’ projeleri de bu süreçte bu bütünsel yaklaşımla ve sorumlulukla geleceğe bakmalıdırlar.

Sürdürülebilir gelişme adına özellikle de doğa, yeşil, çevre ve ekolojik denge unutulmamalıdır. Özellikle de iklimsel değişimin böylesine riskli ve kritik etkisinin hissedildiği günümüzde, karbon salınımı azaltılmalı, bio çeşitliliğe önem verilmeli, kentte tüm projelerde ekolojik duyarlılık öne çıkmalıdır. Sürdürülebilir gelecek bu denge ve duyarlılık ile sağlanabilir. Bu nedenle ‘Erenköy Tren İstasyonu’ ve çevresi kentsel tasarım projesi sürdürülebilir gelişmeye katkı getirecek bir yeniden canlandırma / yenileşme projesi olarak ele alınmıştır. Bu hızlı değişim sürecinde Erenköy İstasyonu’nun çevreyi pozitif etkileyerek, sürdürülebilir gelişmeyi insan ile buluşmuş bir kentsel mekân olarak öne çıkarması ve bu bakış açısı ile de yeniden değere koyması hedeflenmektedir. Kentsel Tasarım Projesi bu hedef çerçevesinde çevrede yeni bir değer yaratırken mekânsal ortama kimlik ve yaşam kalitesi değerleri katmış, çevresinde yenilikçi, pozitif, tetikleyici bir rol oynaması, kümülatif bir etki yaratması da amaçlanmıştır.

Bu yeni ele alışta kentsel tasarım süreci kentsel planlama ve kentsel dönüşüm etkileşiminin bir uzantısı olarak değerlendirilmiştir. Hızlı trenin bu istasyondan da geçerek İstanbul’un her iki yakasını güçlü bir biçimde buluşturacağı olgusu, yenilikçi kent yaşamında ve bu odakta en önemli girdidir. Erenköy tren istasyonu ve çevresinde kentsel tasarım adına akışkan ve geçirgen mekânları yaratmak, kentli kullanımını yeniden oluşturmak, insan ile mekânı farklı bir güçle buluşturmak bu nedenle çok önemlidir. İnsan öncelikli bir kentsel tasarım projesi hazırlayarak, özel araçları azaltmak, kentsel mekân konforunu ve kalitesini üst düzeye çıkartmak ve sonuç olarak; kimlikli, yaşanabilir, sürdürülebilir gelişmeye dönük, ekolojik boyutu olan, kentsel tasarım kalitesini yansıtan bir kentsel tasarım projesi hedeflenmektedir.